Cậu tôi
Bút kư Huỳnh Công
Ân
Ai biết mẹ buồn vui khi mẹ kêu cậu
tới gần
biểu cậu ngồi, mẹ nhổ tóc sâu, hai chị em
tóc bạc như nhau
(C̣n thương rau đắng mọc sau hè-Bắc
Sơn)
Hôm đó
là ngày 29 tết, khoảng 6 giờ chiều, tôi đang
ngồi nghe mấy đứa em vợ hát Karaoke th́ có thằng
cháu vợ chạy sang gọi :”Dượng hai ơi, phone của
dượng bỏ trong pḥng reng liên tục, dương về
xem ai gọi .”
Khi tôi về
pḥng mở phone ra th́ nghe tiếng của Liêm, em của tôi,
từ B́nh Dương run run nói: “Anh hai ơi, cậu tư
mất rồi !”. Thật là một tin
sét đánh . Mới hôm 26 tết, cậu
tôi từ Trà Vinh lên Sài G̣n dự đám giỗ ba tôi và đă
ngồi ăn chung bàn với tôi . Hơn
một tháng trước đó, hôm 24 tháng 12 năm 2010, ông là
đại diện đàng trai, từ 4 giờ sáng đă
cùng gia đ́nh chúng tôi
đi xe hơi ra Vũng Tàu đón dâu về Sài
G̣n cho kịp bữa ăn trưa thết đăi đàng gái
tại nhà chúng tôi trong ngày chúng tôi cưới vợ cho thằng
con trai lớn . H́nh ảnh ông xin phép gia chủ đàng gái
cho đoàn chúng tôi vào nhà và cái vẫy tay của ông cho biết
là OK c̣n ghi lại trong video đám cưới, mà mỗi khi
xem đến đoạn đó mọi người đều
cười và thấy thương ông già .
Tôi lập tức gọi điện thoại về nhà cậu tôi ở Trà Vinh để t́m hiểu chi tiết tại sao cậu tôi qua đời đột ngột như vậy . Thằng Đăng, con cậu tôi cho biết : ”Khoảng 4 giờ chiều, cậu tôi cỡi xe đạp từ nhà xuống Trà Cú để ĺ x́ trước cho đứa cháu cố, cháu nội của người con gái lớn của ông . Một lát sau có người đi đường đến báo, ông bị té xe nằm bên đường . Khi Đăng đem ông vào bệnh viện th́ ông trút linh hồn’’ . Khi tôi trách Đăng sao nó để ông đi xe đạp ở tuổi 84 như ông th́ nó trả lời không cách nào căn ông được .
Khúc phim
dĩ văng lần lượt quay lại trong đầu tôi
những kỷ niệm về người cậu của tôi . Mẹ tôi thường kể rằng cậu
tôi từng được ông ngoại tôi gửi học ở
Lycéum Nguyễn Văn Khuê, Sài G̣n theo chương tŕnh Pháp và
có bằng Thành Chung (tức bằng Trung Học Đệ
Nhứt Cấp Pháp). Ông không đi làm cho chính quyền thuộc
địa Pháp mà đi làm phu bến tàu ở kho 5 Khánh Hội . Lúc đó ông ở với gia đ́nh tôi . Mỗi sáng ông ra kho 5 chờ người
ta tuyển đi làm công nhật .
Nhưng ông thường về tay không và chịu sự mắng
mỏ của mẹ tôi v́ ông nhường việc cho những
ngườI lớn tuổi hơn ông và có gia đ́nh
. Một hôm lính Pháp đến xét nhà tôi và t́m thấy
những cuốn tiểu thuyết bằng tiếng Pháp,
chúng hỏi của ai . Cậu tôi nhận
là của ḿnh . Chúng hỏi ông tại sao
ông biết tiếng Pháp mà không ra làm việc với chính quyền
Pháp . Không biết ông trả lời với
chúng thế nào mà chúng không bắt ông đi .
H́nh ảnh
thực sự đầu tiên của ông c̣n ghi lại trong
kư ức tôi là khi ông làm thầy giáo ở trường tiểu
học tư thục Cao Văn, đường Tôn Đăn,
Quận 4, Sài G̣n những năm đầu của thập
niên 1950 . Tôi là học sinh của trường đó . Trưa nào trước khi vào lớp học
tôi cũng bị cậu tôi lột trần truồng tắm ngay tại chỗ
trước mắt của các học sinh khác kể cả
bọn con gái v́ tội ở dơ. Lúc đó tôi rất sợ
cậu tôi, hễ gặp ông ở đâu là tôi lẫn tránh .
Một thời
gian sau, cậu tôi bị động viên đi học khóa hạ
sĩ quan trong Quân Đội Quốc Gia .
Ông theo ngành truyền tin . Lúc đầu
ông đóng ở kho 11, quận 4 . Tôi c̣n
nhớ mỗi lần trong đơn vị ông có chiếu
phim th́ ông dắt anh em tôi vào trại của ông xem . Một cuốn phim vẫn c̣n ghi trong trí
nhớ tôi là cuốn phim mô tả một đơn vị lính
Pháp hay Mỹ ǵ đó, bị đối phương tiêu diệt
gọn nhưng sau khi được chôn cất th́ đêm
đêm tại nghĩa địa, những bóng ma lính đều
đi diễn hành như những người lính sống . Đêm đó, sau khi hết phim, trên
đường về nhà, tôi nắm chặt tay mẹ tôi,
nhớn nhác nh́n chung quanh xem có bóng lính ma không .
Sau đó
cậu tôi lập gia đ́nh, trại gia binh lần lượt
đóng tại đường Tôn Thất Thuyết, Quận
4 …cuối cùng là căn cứ 60 truyền tin ở G̣ vấp . Những người cùng khóa với
cậu tôi lần lượt đi học các khóa sĩ quan
đặc biệt ở Đồng Đế, Nha Trang nên
tới ngày mất nước đa số đă lên cấp
thiếu tá, c̣n cậu tôi về hưu trước đó ít
lâu với lon chuẩn úy già . Sau khi rời quân đội, ông làm việc
cho hăng IBM của Mỹ .
Sau ngày mất
nước, cậu tôi đưa gia đ́nh hồi
hương ở ấp Bến Chùa, xă Phước Hưng,
quận Trà Cú, tỉnh Trà Vinh . Cuộc sống của gia
đ́nh cậu thật chật vật như hầu hết
các gia đ́nh khác ở miền Nam . V́ vậy,
sau khi đi tù cải tạo về, tôi có mở một quán
ăn ở Sài G̣n nên gọi cậu lên phụ giúp . Cậu lo phần bia hơi, sáng sớm
cùng một người phụ việc của tôi đạp
xe ba bánh đi nhận bia . Khi quán hoạt
động, câu lo đong bia cho khách . Tối
cậu ở lại ngủ tại quán .
Mỗi tháng cậu đem trọn tháng lương về
cho mợ tôi .
Nhưng,
giữa thập niên 80, chính quyền CS mở đợt cải
tạo công thương nghiệp gọi là năm quản, ấn
định mức thuế quá đáng, tôi đành dẹp
quán và vượt biên . Sau khi định
cư ở Canada hơn 20 năm, nhân mẹ tôi già yếu, bệnh
hoạn, vợ chồng tôi
thường về thăm bà, lần nào về cũng không
quên mời cậu tôi lên chơi để biếu ông một
ít tiền . Vợ chồng tôi cũng có xuống tận Trà
Cú thăm cậu mợ tôi .
Không ngờ những lần gặp gỡ ông trong
năm nay là những lần gặp gỡ cuối cùng. Vi không thể quàn cậu
tôi sang năm mới nên gia đ́nh các em tôi quyết định
chôn cất trong ngày mai . Sáng sớm hôm
sau, ngày 30 tết, mới 2 giờ 30 sáng, tôi lấy taxi
đi xa cảng miền Tây. Đến nơi vừa
hơn 3 giờ sáng . Quày bán vé xe Trà Vinh
chưa mở cửa,
tôi đành mua vé xe tốc hành Mai Linh đi Vĩnh
Long, khởi hành lúc 5 giờ sáng . Khoảng 7 giờ 15, xe tới
bến xe Vĩnh Long . Không có xe đi Trà
Vinh, tôi đành thuê xe ôm đến địa điểm
trước bệnh viện Vĩnh Long đón xe Cần
Thơ sang để về Trà Vinh . Từ Trà Vinh tôi lại
thuê xe ôm đi Bến Chùa . Đến nhà
cậu tôi khoảng gần 11 giờ trưa th́ cậu tôi
đă được liệm trong quan tài .
Tôi đốt nhang khấn vái trước vong linh người
cậu thương mến . Nhớ lại
những lúc gặp cậu tôi túc trực ở nhà
thương bên cạnh giường bệnh của mẹ
tôi trong những lần mẹ tôi đau nặng phải vào
bệnh viện , tôi không cầm
được nước mắt. Lúc đó mỗi ngày cậu
tôi phải đi về bằng xe bus từ
nhà con út của ông ở Phú Xuân, Nhà Bè và bệnh viện An
B́nh, ở An Đông.
Cậu
tôi được chôn cất lúc 4 giờ chiều ba
mươi tết gần hai ngôi mộ của ông và bà ngoại
tôi . Hôm đó nhờ quá giang xe hơi bên suôi
gia của Liêu, con cậu tôi, tôi mới về Sài G̣n kịp
trước giao thừa .
H́nh ảnh
cậu tôi mặc quân phục thường ghé nhà thăm mẹ
tôi sau khi tan việc không bao giờ mờ nhạt trong tâm khảm
của tôi . Một người cậu
thương chị, thương cháu như ông đă để
lại trong ḷng tôi sự thương nhớ khôn nguôi .
Đầu
Xuân Tân Măo, 2011