Ngày 1

Khi tướng Nguyễn Kim của nhà Lê bị giết, con rể của của ông là Trịnh Kiểm lên nắm binh quyền. Sợ bị đầu độc chết như anh mình là Nguyễn Uông, Nguyễn Hoàng nghe lời khuyên của Trạng Trình Nguyễn Bĩnh Khiêm:

“Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân”

nên xin Trịnh Kiểm cho vào nam trấn thủ Thuận Hoá.

Từ đó nhà Nguyễn mở mang bờ cõi nước ta về phía nam và tây nam đến tận đảo Phú Quốc và Thổ Châu. Vương quốc Chiêm Thành bị xoá tên trên bản đồ thế giới và nước Cao Miên mất phần đất phía đông và đông nam của họ.

Có thể nói trong hai thế kỷ 17 và 18 các chúa Nguyễn dưới áp lực của các chúa Trịnh qua các cuộc chinh phạt mang danh nhà Lê và cuộc chiến với nhà Tây Sơn, có khi phải bôn tẩu ra ngoài hải đảo xa xôi đã mang quân sĩ và lưu dân đến mọi vùng của miền nam nước ta. Vì vậy chúng ta phải nhìn nhận nơi chúng ta ở hiện nay dù là Sài Gòn, Biên Hoà hay Trà Vinh …đều là chỗ mà quân dân nhà Nguyễn đã đổ xương máu mới có được.

Nếu hôm qua, ngày mồng một tết tôi khai bút đầu xuân thì hôm nay, ngày mồng hai tết tôi xuất hành đầu năm từ Sài Gòn về miền tây nam. Điểm đến đầu tiên là thị trấn Mỹ An, huyện Tháp Mười thuộc tỉnh Đồng Tháp ngày nay.

1 giờ trưa, thằng con trai lái xe từ nhà nó ở quận 7 đưa vợ chồng tôi và vợ con nó về quê vợ Mỹ An. Nó hẹn cha mẹ vợ, chị vợ và bạn trai của chị vợ đến nhà hàng “sinh thái” Vườn Dừa ở xã Mỹ Đông cách thị trấn Mỹ An vài cáy số ăn tối trước khi về nhà cha mẹ vợ.

Ngày 2

Thị trấn Mỹ An ngày nay trước 1975 là xã Mỹ An thuộc quận Mỹ An, tỉnh Kiến Phong. Tỉnh Kiến Phong vốn là phần đất nằm ở bờ bắc sông Tiền của các tỉnh Châu Đốc, Long Xuyên và Sa Đéc trước kia.

Tỉnh Kiến Phong được thành lập từ ngày 22/10/1956 gồm 5 quận: Cao Lãnh, Thanh Bình, Hồng Ngự, Mỹ An và Kiến Văn. Tỉnh lỵ là Cao Lãnh.

Ngày trước, từ Sài Gòn muốn đi xuống Cao Lãnh, người ta phải theo quốc lộ 4 (bây giờ là quốc lộ 1A) qua phà Mỹ Thuận , đi về Sa Đéc rồi qua phà Sa Đéc (nghĩa là đi qua và trở ngược lại sông Tiền) để đi đến Cao Lãnh. Sở dĩ phải đi xa như vậy vì con đường ở ngả ba quận Giáo Đức (gần An Hữu) từ quốc lộ 4 đi Cao Lãnh (quốc lộ 30 ngày nay) không được an ninh.

Ngày nay, muốn đi Cao Lãnh người ta dùng đường cao tốc Sài Gòn-Trung Lương, rẽ phải ngã đi Mộc Hoá theo quốc lộ 62, rồi quốc lộ N2. tiếp theo là đường 846 đoạn rẽ phải đường 856 để vào thành phố Cao Lãnh.

Nghe nói khi xưa, hàng năm đến mùa nước nổi các bạn đồng nghiệp ngành giáo của tôi dạy trường trung học Kiến Phong ở Cao Lãnh phải xoắn ống quần lội nước vào trường.

Buổi sáng, chúng tôi ra chợ ăn sáng rồi kiếm chỗ ngồi uống nước.

Anh chị sui của tôi đãi chúng tôi hai bữa ăn thịnh soạn: trưa bành hỏi với tôm nướng, chiều lẩu Thái hải sản.

Ngày 3

Sáng sớm tôi ra khu đất đối diện nhà anh chị sui tôi bên bờ sông có trồng những gốc mai khá to, chung quanh mỗi gốc anh sui tôi xếp đá thành bệ tròn rất khéo léo. Ngoài bốn cây mai đó, anh còn đặt nhiều chậu hoa giấy chung quanh trông đẹp mắt. Một vườn hoa nhỏ nhưng xinh xắn. Sát mé sông anh đặt một ghế đá để ngồi nhìn ghe thuyền qua lại trên sông.

Hôm nay trong khi bà xã còn ngủ, tôi ra đây làm vài động tác thể dục. Tiếng những con gà gáysáng xen lẫn tiếng hát karaoke từ một chiếc ghe chở gà vịt trên sông và lời rao hàng thu âm phát từ loa một người bán hàng dạo bằng xe gắn máy cho thấy quang cảnh và sinh hoạt ngày nay ở thôn quê khác với ngày xưa. Chỉ còn tiếng gà gáy là không thay đổi. Không còn tiếng hò đối đáp giữa trai gái trên sông và không còn những tiếng rao hàng từ cửa miệng chị bán hàng với quang gánh trên vai.

Trưa nay, nhà anh chị sui đãi món cá lóc nướng rơm và vịt quay ăn thật ngon miệng.

12 giờ , thằng con trai chở vợ chồng tôi và vợ nó xuất hành đi Sa Đéc chơi.

Tháng 11 năm 1968, tôi ra trường Đồng Đế, Nha Trang sau khi mãn khoá 2/68 sĩ quan trừ bị (khoá nổi tiếng vì suýt bị đưa học hạ sĩ quan). Vì đã chọn về sư đoàn 9 bộ binh nên tôi và người bạn cùng khoá xuống Sa Đéc trình diện bộ tư lệnh sư đoàn nằm bên kia cầu đối diện bên đây là trường trung học Sa Đéc.

Trong những ngày chờ đợi sự vụ lệnh về đơn vị, chúng tôi ở nhờ nhà đại uý Dũng, trưởng phòng tổng quản trị sư đoàn, em họ của một người bạn học cũ của tôi, trong trại gia binh. Ban ngày, chúng tôi thơ thẩn dạo quanh chợ và khi chiều xuống đứng trên cầu ngắm nhìn các tà áo dài trắng của các nữ sinh trường Sa Đéc qua cầu sau giờ tan học. Tối đến chúng tôi ăn uống ở các quán dọc bờ sông.

Sa Đéc cũng là địa danh được nhắc tới trong cuốn phim L’amant phỏng theo tiểu thuyết tự sự cùng tên của nữ văn sĩ Marguerite Duras mô tả mối tình cuồng nhiệt của cô gái Pháp mới lớn (15 tuổi), con bà hiệu trưởng trường nữ tiểu học Sa Đéc với một “thiếu gia” con một gia đình gốc Hoa giàu có. Câu chuyện xảy ra dưới thời Pháp thuộc đã đem lại cho tác giả giải thướng văn chương Goncourt danh giá và cuốn phim cũng đoạt được giải César cho nhạc phim hay nhứt.

Xe con trai tôi chở chúng tôi qua phà Sa Đéc. Chúng tôi đến café Hoa Gạo bên bờ sông ngồi uống nước. Cũng bên dòng sông này 55 năm trước đây tôi ngồi ăn uống chờ ngày dấn thân vào vòng lửa đạn chiến chinh.

Sau khi chạy nhiều vòng để ngắm thành phố Sa Đéc, chúng tôi ghé quán hủ tíu Nam Vang Mỹ Ngọc ăn tối trước khi trở về Mỹ An.

Ngày 4

Kiên Giang trước đây là một trấn rất hoang vu của phủ Sài Mạt thuộc Chân Lạp do Mạc Cửu (người Quảng Đông, Trung Quốc) di cư đến (sau khi nhà Minh bị tiêu diệt hoàn toàn năm 1645) mở mang, khai phá và phát triển buôn bán làm cho vùng đất này trở thành trù phú hơn vào khoảng cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Vua Cao Miên đã phong cho Mạc Cửu chức Oknha (Ốc nha) để cai quản vùng đất này. Tuy nhiên, do bị quân Xiêm La thường xuyên quấy nhiễu mà Cao Miên không đủ sức mạnh quân sự để bảo vệ nên năm 1708 Mạc Cửu đã thần phục chúa Nguyễn Phúc Chu (chúa Minh) để được bảo hộ và vẫn được giữ nguyên các chức vụ. Từ đó vùng đất này thuộc về Việt Nam và có tên gọi là Hà Tiên. Sau này, con ông là Mạc Thiên Tích đã mở rộng thêm vùng đất này.

Năm 1774, Chúa Nguyễn Phúc Khoát chia Đàng trong thành 12 dinh, nhưng vẫn để lại trấn Hà Tiên, phong Mạc Thiên Tích làm Đô đốc cai trị.

Đến đời vua Minh Mạng, năm 1832, Hà Tiên là một trong 6 tỉnh Nam Kỳ. (Nam Kỳ lục tỉnh: Biên Hò, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên)

Năm 1876, Pháp chia Nam Kỳ thành 4 khu vực hành chính lớn, mỗi khu vực hành chính lại chia nhỏ thành các tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement administratif) thì tỉnh Hà Tiên cũ bị chia thành 2 hạt tham biện là Hà Tiên và Rạch Giá. Từ ngày 1 tháng 1 năm 1900 hai hạt tham biện Hà Tiên và Rạch Giá trở thành hai tỉnh Hà Tiên và Rạch Giá.

Thời Việt Nam Cộng Hòa, Hà Tiên và Rạch Giá hợp nhất thành tỉnh Kiên Giang. Tỉnh Kiên Giang khi đó gồm 7 quận: Kiên Lương, Kiên An, Kiên Bình, Kiên Tân, Kiên Thành và Phú Quốc. Tỉnh Kiên Giang phía bắc giáp Campuchia, đông bắc giáp tỉnh Châu Đốc, đông giáp tỉnh An Giang và tỉnh Phong Dinh, đông nam giáp tỉnh Chương Thiện, nam giáp tỉnh An Xuyên.

Ngày nay tỉnh Kiên Giang có 3 thành phố: Rạch Giá, Hà Tiên, Phú Quốc và 12 huyện. Dân số toàn tỉnh từ 368.817 (năm 1967) lên đến 1.773.000 (năm 2022).

Hôm nay chúng tôi khởi hành đi Rạch Giá, chặng đầu của chuyến đi Phú Quốc.

Từ Mỹ An chúng tôi đi Cao Lãnh. Qua cầu Cao Lãnh bắc qua sông Tiền và cầu Vàm Cống bắc qua sông Hậu chúng tôi theo đường cao tốc số 02 đi Rạch Giá.

Đến Rạch Giá. chúng tôi ghé ăn trưa ở nhà hàng nổi Gió Biển khu lấn biển trước khi về khách sạn.

Chúng tôi thuê phòng ở khách sạn Thiên Mỹ trong khu đô thị Tây Bắc khá yên tĩnh, vì mới xây nên sạch sẽ.

Nghỉ ngơi, tắm rửa xong, chúng tôi đi mua vé phà để mai đi Phú Quốc. Rủi thay, vì không đặt trước nên không còn vé phà (chở xe hơi) nữa. Thằng con trai đã đặt phòng ở Phú Quốc rồi nên đành phải huỷ booking để tìm “phương án” khác. Một là bỏ chuyến đi Phú Quốc, hai là xuống Hà Tiên để đi phà và book khách sạn lại.

Trong khi suy nghỉ để tìm một giải pháp tối ưu, chúng tôi đi ăn tối ở quán cơm tấm Long Anh. Quán này đông khách nhưng phục vụ hơi chậm chạp.

Chúng tôi chạy xe ngắm phố phường Rạch Giá. Không khí tết vẫn còn hiện diện ở thành phố Rạch Giá với đèn hoa sáng rực khắp nơi và các quán nhậu đầy ấp thực khách.

Chúng tôi vào quán nước Coffee trong khu đô thị Phú Cường uống nước trước khi trở về khách sạn.

Ngày 5

Đoán rằng Phú Quốc chắc nghẹt du khách, chúng tôi quyết định không đi Phú Quốc nữa mà ở lại thêm 1 ngày ở Rạch Giá rồi sẽ tính sau.

Thành phố Rạch Giá có diện tích 9775,42 ha và 205.660 nhân khẩu, gồm 12 đơn vị hành chính trực thuộc là các phường: Vĩnh Thanh Vân, Vĩnh Thanh, Vĩnh Lạc, Vĩnh Bảo, Vĩnh Lợi, Vĩnh Quang, An Hòa, An Bình, Rạch Sỏi, Vĩnh Thông, Vĩnh Hiệp và xã Phi Thông.

Buổi sáng chúng tôi đi ăn sáng và uống cà phê tại quán Cá Bóng. Trưa con trai tôi đưa mấy đứa cháu nội tôi đi chỗ vui chơi ở lầu 4 shop Vincom còn vợ chồng tôi ngồi uống nước ở Highland Coffee dưới đất.

Trưa lại, chúng tôi ăn bún cá Út Ơi và đi uống nước ở quán Seaview đối diện bờ biển.

Buổi tối, chúng tôi đi ăn phở rồi đến quán sinh tố Mỹ Duyên trên đường Nguyễn Trung Trực ăn chè..

Ngày 6

“Cần Thơ có bến Ninh Kiều

“Có dòng sông đẹp, có nhiều giai nhân”

Cần Thơ được mệnh danh là Tây Đô, nơi sinh trưởng của nhiều người đẹp trong số đó có nữ ca sĩ Băng Châu.

Thời VNCH, Cần Thơ là tỉnh lỵ của tỉnh Phong Dinh, bản doanh của bộ tư lệnh quân đoàn 4, quân khu 4 của QLVNCH.

Trước 1975, thị xã Cần Thơ và tỉnh Phong Dinh là hai đơn vị hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau theo sự phân chia sắp xếp hành chính của Việt Nam Cộng hòa. Tỉnh Phong Dinh gồm 7 quận: Châu Thành, Phụng Hiệp, Phong Phú, Thuận Nhơn, Thuận Trung, Phong Điền, Phong Thuận.

Năm 1975 đân số Cần Thơ là 190.242 người, đến năm 2021 là 1.244.736 người.

Chúng tôi quyết định đi lần về Sài Gòn mà trạm dừng chân thứ nhứt là Cần Thơ.

Buổi sáng ở Rạch Giá, chúng tôi uống cà phê, ăn hủ tiếu ở một tiệm đối diện bờ biển rồi trả phòng, lên xe đi Cần Thơ

Chúng tôi đi qua Rạch Sỏi, trở lại đường cao tốc CT02, đến ngả ba Lộ Tẻ rẽ qua Cờ Đỏ, Thới Lai, Ô Môn và Bình Thuỷ để vào thành phố Cần Thơ.

Đến Cần Thơ, chúng tôi ăn tối ở nhà hàng Lúa Tẻ cạnh bờ sông Hậu. Xong chúng tôi và khách sạn Holiday One nghỉ ngơi,

.

Ngày 7

Hôm nay, chúng tôi quyết định về lại Sài Gòn sau chuyến đi Phú Quốc bất thành.

Sáng sớm, chúng tôi ăn điểm tâm ở khách sạn rồi đến uống nước ở quán cà phê Lotus ở bến Ninh Kiều, bên bờ sông Hậu dưới dốc cầu đi bộ.

Trở về khách sạn check out xong, chúng tôi lên xe hướng về thành phố Vĩnh Long.

Đầu năm 1969, bị thương ở mặt trận Giáp Nước, tôi được trực thăng đưa về nằm ở quân y viện Phan Thanh Giản Cần Thơ điều trị một thời gian rồi xuất viện được nghỉ dưỡng thương 21 ngày. Tôi đi xe đò từ Cần Thơ qua Vĩnh Long, rồi vào phi trường Vĩnh Long xin quá giang một phi cơ quân sự về Sài Gòn.

Thời Việt Nam Cộng hòa, thì Vĩnh Long có 7 quận, 18 tổng, 65 xã. Các quận là Châu Thành - Vĩnh Long, Chợ Lách, Tam Bình, Bình Minh, Minh Đức, Trà Ôn, Vũng Liêm.

Tới thành phố Vĩnh Long, chúng tôi ghé nhà hàng Phương Thủy ăn cơm trưa rồi về Sài Gòn.

Đến trạm dừng chân Bến Lức, chúng tôi ghé đổ xăng và đi vệ sinh. Hôm nay lượng xe lên Sài Gòn rất đông đảo vì người đi làm và người đi chơi về sau tết.

Chúng tôi về đến nhà lúc 6 giờ chiều.

.