NHỮNG KỶ NIỆM KHÔNG
QUÊN VỚI TRƯỜNG PHÁP VĂN Ở PULAU BIDONG VÀ SUNGEI
BESI, Mă LAI
Tháng 10 năm 1986, tôi
tới đảo Pulau Bidong sau
10 ngày lênh đênh trên biển. Tôi được
đưa về
ở nhà trưởng
khu F là tư Lên. Mỗi ngày khi xuống
trung tâm trại, tôi đều đi ngang trường Pháp Văn trước
khi đi xuống dốc. Sau đó vài
ngày, tư Lên biết tôi ở VN là giáo sư trung
học nên nói với cô
Loan, hiệu trưởng
trường Pháp Văn giới thiệu với cố vấn Odile để tôi dạy ở đây.
Một thời gian
sau, cô Loan chuyển trại để đi Pháp, cô Odile
mời tôi thay cô Loan làm
hiệu trưởng.
Những thầy cô
giáo dạy thiện nguyện ở trường Pháp Văn khu F được cố vấn đăi mỗi cuối tuần một tô bánh canh
tại quán của một anh học tṛ
của trường.
Cô Odile rất
dễ dăi nên nhân viên
trường thường
dẫn bạn bè hay “xe cộ”
(xe là
tiếng lóng ở đảo có nghĩa là bồ
bịch) vào văn pḥng trường Pháp đọc sách hay tâm t́nh v́
ở đây có gắn máy lạnh.
Thỉnh thoảng cô
dẫn các giáo sư và
học sinh đi tắm biển. Odile rất khoẻ
mạnh, mỗi lần đi tắm cô bơi
ra rất xa, tôi là
đàn ông nhưng không dám liều như cô. Mỗi lần đi nghỉ phép ở
Terengganu về cô mua bánh ngọt
mời mọi người đến nhà dự buổi
tiệc trà nho nhỏ.
Khoảng tháng 4/1987, cô
Odile hết hợp đồng về nước và cô Pascale
từ Sungei Besi trở về Pulau Bidong làm cố
vấn trường
Pháp.
Cô Pascale th́
reglo hơn cô Odile, nhân
viên làm cho trường Pháp phải làm việc đúng giờ giấc. Thư viện
ở văn pḥng trường được
sắp xếp lại ngăn nấp. Nhân viên không được dẫn những người không phải là học tṛ
của trường
vào văn pḥng.
Đầu mùa
thu năm
1987, tôi rời đảo qua Sungei Besi. Chị hiệu trưởng trường Pháp Văn khu B được chuyển
trại qua Phi học
Anh Văn 6 tháng để định cư ở Mỹ. Tôi được
cố vấn Jacques mời làm hiệu
trưởng.
Ông Jacques là con ông
chủ nhà hàng La Cigale ở DaKao, Sài G̣n,
sinh ra ở Việt Nam và học trường Jean
Jacques Rousseau. Năm 1975 ông
về nước học đại học và làm
luận án
về người tỵ nạn. V́ vậy, ông
qua Mă Lai làm thiện nguyện giúp đỡ các thuyền nhân Đông Dương đồng thời t́m tài liệu sống cho luận án
của ông.
Chắc chắn
trong 18 năm sinh ra và
sống ở Việt
Nam, ông Jacques có bạn bè là
người Việt
và ông nói
sỏi tiếng. Việt.
Nhưng theo
nguyên tắc, các cố vấn
và giáo sư
trường Pháp không được nói tiếng Việt với nhau và với
học sinh của trường. Tuy nhiên, trong
một lần tôi và bạn
tôi, anh Trà Văn Gởi
là giáo sư
Vạn Vật làm thông dịch
cho Cao Uỷ đi uống nước, ông Jacques hỏi chúng tôi ban đêm có uống trà
“Thái Đức” (quư vị thử
đọc lái lại xem sao)
không? Điều này chứng
tỏ ông Jacques rành tiếng Việt đến mức biết cả cách nói
lái.
Trường Pháp Văn
ở Sungei Besi nằm trong khu B là khu
dành riêng cho người Khmer v́ trước đó khi ở lẫn lộn với nhau th́ có sự
xung đột giữa người Việt và người
Khmer. Người Khmer rất thích
văn hoá Pháp nên hầu
hết họ đều xin đi Pháp. Họ có những lớp học riêng ở trường Pháp và có
hai giáo sư người Khmer, một nam nữ
dành riêng cho những lớp đó. Tôi cũng có dạy
hai lớp đó v́ tôi
biết chút đỉnh tiếng Khmer
trong thời gian nửa năm ở Nam Vang trong năm 1985.
Nhóm người
Khmer ở đây rất
tôn trọng những người dạy họ, họ gọi tôi là “lục
krụ” (ông thầy) và khi nào họ
tổ chức Party đều mời tôi.
Ông Jacques thường tổ chức chiếu phim Pháp cho thầy
cô giáo và
học tṛ trường Pháp xem ở hội trường. Tôi
được cơ
hội xem lại những phim kinh điển
của Pháp đă từng xem trước năm 1975 như: Sissi l’Impératrice, Les trois mousquetaires, Fanfan la tulipe, Fantômas...
Có một lần
tôi được đi ra ngoài
trại theo
cố vấn để dẫn các học sinh
trường Pháp đến toà Đại Sứ Pháp ở Kuala Lumpur làm thông dịch để họ làm thủ tục
định cư
ở Pháp.
Khi bạn tôi , anh
Nguyễn Phú Hùng làm trưởng
ban điều hành trại mời tôi làm trưởng
khu C, tôi từ chức hiệu trưởng trường Pháp Văn khu B để anh Hưng lên thay
thế.
Trong suốt thời gian một năm rưởi ở các trại tỵ nạn Mă Lai tôi gắn bó
với trường
Pháp Văn ở những nơi đó để cùng các cố
vấn giúp những thuyền nhân Việt Nam sắp định cư ở Pháp có một số
vốn liếng tiếng Pháp cơ bản để tạo một cuộc sống mới ở Pháp. Nay được
tin hai cố vấn Odile và Pascale đă
lần lượt
qua đời, tôi rất buồn chỉ biết cầu chúc hai cô, những
người có tâm hồn quảng
đại với đồng bào tôi sẽ được
an b́nh ở cơi vĩnh hằng.
Montréal,
Canada, ngày 27/1/2021