SÀI GÒN CỦA TÔI NGÀY XƯA VÀ HÔM NAY
Huỳnh Công Ân

“Sài Gòn ơi, tôi xin hứa rằng tôi trở về
Người tình ơi, tôi xin giữ trọn mãi lời thề”
(Sài Gòn vĩnh biệt-Nam Lộc)

Trong gia đình tôi, ngoài cha mẹ tôi thì tôi là người duy nhứt không sinh ra tại Sài Gòn. Vợ tôi, các em tôi và các con tôi đều sinh ra tại thành phố từng được mệnh danh là “ hòn ngọc Viễn Đông” này

Tuy nhiên, tôi đã ở Sài Gòn từ khi lên hai lên ba cho đến khi rời bỏ nó lúc đã bước qua tuổi 40 và từ năm 2008 tôi lại trở về thăm chốn cũ hằng năm sau hơn 22 năm xa cách.

Chợ Bến Thành trước 1975

Tôi đã chứng kiến những biến cố xãy ra ở Sài Gòn từ khi có trí khôn.

Tôi đã trông thấy hình ảnh những người đàn ông trong xóm tôi trong đó có ba tôi và cậu tôi bị phú lít (police=cảnh sát) Tây lùa ra kho Bata, ngoài đường Matelot Manuel (Tôn Đản bây giờ) để bao bố nhìn mặt trong thời Pháp thuộc.

Tôi cũng đã bị biện Tây bắt vì đi bắt dế quá giờ giới nghiêm lúc chưa đầy 10 tuổi.

Mùng một Tết năm 1953, tôi đã khóc nhiều trong trận hoả hoạn kinh hoàng thiêu rụi mấy ngàn ngôi nhà giữa đường Hoàng Diệu và Tôn Đản bây giờ.

Năm 1955 gia đình tôi phải chạy giặc sang nhà cô tôi ở Phú Nhuận khi lính Bình Xuyên đánh nhau với quân đội quốc gia của thủ tướng Ngô Đình Diệm.

Những cuộc đảo chánh của đại tá Nguyễn Chánh Thi ngày 11-11-1960, của tướng Dương Văn Minh ngày 1-11-1963 chống ông Diệm và nhiều cuộc binh biến sau đó ở Sài Gòn không bao giờ phai mờ trong ký ức tôi. Rồi biến cố tết Mậu Thân 1968, lửa đạn ngập trời trong thành phố.

Và cuộc đổi đời lịch sử 30/4/1975 làm thay đổi hoàn toàn bộ mặt xã hội của thành phố Sài Gòn và là dấu ấn sâu đậm nhứt trong tâm khảm tôi và của tất cả những người dân Sài Gòn.

Sau đó, dân Sài Gòn kẻ ở người đi, rồi người đi lại về thăm Sài Gòn, người ở Sài Gòn lại ra đi. Tôi thuộc nhóm người ra đi rồi lại về dù chỉ để thăm lại Sài Gòn trong dăm ba tháng.

Dù vật đổi sao dời, Sài Gòn vẫn ở trong trái tim tôi, nơi chứng kiến những ngày tôi lớn khôn, những năm tháng miệt mài sách vỡ, học hành rồi đổ đạt, vui chơi, đi lính, đi dạy, đi cải tạo, đi vượt biên…

Sài Gòn cũng đã ghi lại trong tôi những kỷ niệm xao xuyến của những buổi hẹn hò, vui nhộn trong những đêm dạ vũ và say cuồng trong những lần nhậu tại kiosque chị tư Hoa Nở ở chợ Đũi hay kiosque cô Lệ ở ngả tư Quốc Tế. Đó là những gì trước năm 1975 còn đọng lại trong ký ức tôi.

Sau 22 năm định cư ở Canada, hằng năm tôi trở về thăm Sài Gòn để tìm lại những thân tình cũ: gia đình, bạn bè, học trò. Những lần họp mặt ở quán cà phê, nhà hàng, cùng nhau nhắc chuyện cũ, cùng nhau hát karaoke hay tổ chức chuyến đi chơi : Biên Hòa, Vũng Tàu, Cần Thơ, Trà Vinh, Phan Rang, Ban Mê Thuột, Pleiku, Kontum…là những lần tôi thấy mình trẻ lại như lúc xưa ở Sài Gòn.

Chợ Bến Thành tháng 9/2021

Nhưng, mùa hè năm 2021 này, Sài Gòn đắm chìm trong một thiên tai kinh hoàng: đại dịch Covid-19. Trong mấy tháng trời, Sài Gòn sống trong tang tóc, thành phố bị phong toả, phố xá hoang vắng, người dân phải ở trong nhà để tránh dịch. Trong gần hai vạn người trong cả nước chết vì bệnh dịch thì đa số là người Sài Gòn. Một số bạn đồng nghiệp và học trò cũ của tôi không may cũng bị dịch bệnh cướp đi mạng sống.

Từ nơi xa xôi, nhìn hình ảnh thành phố Sài Gòn ngày hôm nay tôi không sao cầm được nước mắt. Trong suốt hơn 70 năm qua, chưa bao giờ tôi chứng kiến thành phố Sài Gòn tang thương như thế, kể cả trong thời kỳ chiến tranh.

Ôi Sài Gòn của tôi sao đau thương như vậy!

Montreal, ngày 30/9/2021