Giáo sư Cù An Hưng: một nhà giáo dạy toán cho nhiều thế hệ sinh viên, học sinh miền Nam

Thầy Hưng (bên trái) và Diệp Cẩm Thu

Ngày 3/8 năm 2023 vừa qua, tin giáo sư Cù An Hưng qua đời được những người dù có học hoặc không học toán với thầy nhưng thuộc thế hệ học sinh lớp cuối trung học hay sinh viên những năm đầu đại học ở miền Nam trước 1975 đều thương tiếc.

Năm 1962, sau khi đậu bằng tú tài 2, tôi thi vào ban toán trường đại học sư phạm Sài Gòn. Trong hơn 800 người dự thi chỉ có 40 người được nhận vào, tỷ lệ là 5%, tôi nằm trong top ten của 40 người đó và người đổ thủ khoa là anh Cù An Bình. Có người cho tôi biết anh Bình là em của giáo sư Cù An Hưng, cử nhân giáo khoa toán của trường đại học khoa học Sài Gòn. Anh Bình đậu vào Sư Phạm nhưng không bao giờ học vì anh được học bỗng đi du học bên Pháp.

Đến khi tôi vào học năm thứ nhứt ở ĐHSP và ghi học luôn chứng chỉ Toán Đại Cương Lý (MGP: Mathématiques Générales, Physique)thì giáo sư Hưng là giảng nghiệm viên (chargé de cours) cho chứng chỉ này.

Thầy Hưng người Bắc di cư, cao lớn, trắng trẻo và đẹp trai. Thầy và thầy Nguyễn Viêm phụ trách giảng bài tập các môn Giải tích (Analyse) của giáo sư Monavon và Tân đại số (Agèbre moderne) của giáo sư Proulle. Vì lúc đó chuyển ngữ ở đại học là tiếng Pháp, các thầy dạy hai môn đó là người Pháp nên hai thầy Hưng và Viêm giúp chúng tôi, những người học chương trình Việt hiểu bài rõ hơn.

Thầy Hưng tại tư gia

Ngoài việc trợ giảng ở đại học khoa học, thầy Cù An Hưng còn dạy toán các lớp đệ nhứt ban B( ban toán) các trường công lập và tư thục ở Sài Gòn. Thầy là một “cao thủ” dạy toán. Trong thập niẻn 60 và tiền bán thập niên 70, tên thầy lúc nào cũng được nêu trong danh sách các giáo sư phụ trách môn toán ở các trường tư bên cạnh các thầy Nguyễn Văn Phú, Đinh Đức Mậu, Đàm Quang Hưng, Đỗ Minh Tiết, Nguyễn Văn Kỷ Cương…Nếu nói đến môn Triết thì phải nhắc đến giáo sư Vĩnh Đễ, Nguyễn Xuân Hoàng, Lê Tấn Lộc…, môn Lý Hoá: giáo sư Nguyễn Xuân Nghiên, Trần Thế Hiển, Hà Ngọc Bích…, môn Vạn Vật: giáo sư Trần Đức Lợi, Lâm Tấn Văn…Đó là những tên tuổi mà nhiều thế hệ học sinh trung học miền Nam không bao giờ quên được trong thời gian họ mài đũng quần trong nhà trường dù công hay tư để đoạt bằng tú tài.

Từ khi định cư ở hải ngoại, tôi không có tin tức gì về thầy Cù An Hưng. Nay khi tin thầy mất, tôi vào mạng tìm những tài liệu về thầy, trang mạng CHS Ngô Quyền cho biết thầy Hưng từng dạy toán ở trường Ngô Quyền, Biên Hoà (niên khoá 1962-1963) cùng năm tôi học với thầy ở trường đại học Khoa Học Sài Gòn. Cũng qua trang nhà CHS Ngô Quyền, bài viết của em Nguyễn Trần Diệu Hương cho biết thầy Hưng từng nâng đỡ các hậu duệ của học sinh cũ của thầy ở Ngô Quyền cũng như học sinh nào của thày ở trong hoàn cảnh khó khăn.

Thầy Hưng (hình chụp gần đây)

Cũng qua mạng tôi khám phá ra thầy Hưng dù dạy môn toán khô khan nhưng lại là một người thích văn chương, thầy khiêm tốn kể rằng thầy bị ảnh hưởng của các đồng nghiệp dạy môn quốc văn vốn là các nhà văn nổi tiếng như: Doãn Quốc Sĩ, Thanh Tâm Tuyền… Thầy đã dịch nhiều bài thơ Đường sang tiếng Việt.

Trong trang nhà CHS Pétrus Ký Úc châu, Vưu Văn Tâm có ghi lại hai bài dịch thơ Đường của thày Hưng:

BA LĂNG DẠ BIỆT VƯƠNG VIÊN NGOẠI

(Giả Chí)

Liễu nhứ phi thì biệt Lạc Dương

Mai hoa phát hậu tại Tam Tương

Thế tình dĩ trục phù vân tán

Ly hận không tùy giang thủy trường

Thầy Cù An Hưng dịch :

BAN ĐÊM TẠI BA LĂNG TỪ BIỆT VƯƠNG VIÊN NGOẠI

Lúc liễu tơ bay rời Lạc Dương

Khi mai rụng hết, ở Tam Tương

Tình đời tan tác như mây nổi

Ly hận theo sông vạn dặm đường

MANG SƠN

(Thẩm Thuyên Kỳ )

Bắc Mang sơn hạ liệt phần doanh

Vạn cổ thiên thu đối Lạc thành

Thành trung nhật tịch ca chung khởi

Thử sơn duy văn tùng bách thanh

Thầy Cù An Hưng dịch :

MANG SƠN

Mang sơn la liệt mộ công khanh

Muôn thuở nằm trông cảnh Lạc thành

Rộn rã thành đêm ca vũ nhạc

Vi vu đầu núi lá thông xanh

Xin vĩnh biệt người thầy đáng kính của nhiều thế hệ và chúc thầy an bình thanh thản nơi cõi vĩnh hằng sau khi đã hoàn thành sứ mạng cao cả của một lương sư.

Tài liệu tham khảo:

-THẦY CÙ AN HƯNG – TẤM LÒNG VÀ TINH THẦN TOÁN HỌC (Nguyễn Trần Diệu Hương- trang nhà Ngô Quyền)

-Thầy Cù An Hưng (Vưu Văn Tâm-Trang nhà Pétrus Ký Úc Châu)

- Thầy Cù An Hưng, từ một góc vỉa hè bình dị của Sài Gòn (Trần Tiến Dũng-Tạp chí Thế Kỷ)

Montreal, 7/8/2023

Huỳnh Công Ân