Chương 2: Thi trung hc

TruongNguyenVanKhue.jpg

Trường Nguyễn Văn Khuê cũ

Sau khi đu bng tiu hc, ba má tôi gi tôi h lycéum (tiếng Latin nghĩa là trưng trung hc) Nguyn Văn Khuê,  qun nhì (nay đi thành qun 1) trên đi l Nguyn Thái Hc, gn ch Cu Mui. Tên trưng cũng là tên ca ông hiu trưng, ông có bng c nhân văn chương ca trưng đi hc  Sorbonne ni tiếng ca Pháp. Trưng có hai h: chương trình Pháp và chương trình Vit  Ai theo  chương trình Pháp thì hc bng tiếng Pháp theo giáo trình như bên Pháp, thi c do Mission Culturelle ca tòa đi s Pháp đưa ra. Lp nh nht ca chương trình này là sixìèm moderne tương đương bên chương trình Vit là lp đ tht (lp 6 bây gi). Tôi hc lp đ tht C ca chương trình Vit, lp con trai. Tôi còn nh lp đ tht A gm toàn con gái trong đó có Lý Th Qunh Nga, mt hoa khôi ca trưng, sau này là v dân biu đi lp Lý Quý Chung ca thi Đ Nh Công Hòa  min Nam.

T đ tht ti đ t, tôi đi b t nhà đến trưng theo l trình đưng Đ Thành Nhơn, quo trái theo đưng Bến Vân Đn, lên cu Ông Lãnh ri xung đi l Nguyn Thái Hc. Bn v tôi theo l trình ngưc li. Có rt nhiu hc trò qun 4 đi hc chung trưng vi tôi nên dc đưng chúng tôi trò chuyên vói nhau quên c mi chân.

Sau 4 năm hc t đ tht ti cui năm lp đ t  thì tôi phi thi bng Trung Hc Đ Nht Cp.  Chương trình hc gm có toán, lý hóa, quc văn, s đa, sinh ng Pháp và Anh, công dân giáo dc và Hán văn. Tôi hc vi nhiu thy mà tôi ch còn nh đưc mt s thy. Năm đ t tôi hc toán vi thy Đinh Văn Lô và nh phương pháp lp bng ca thy mà tôi gii đưc bài toán đng t trong k thi Trung Hc Đ Nht Cp. Tôi có hc quc văn và Hán Văn vi thy Đc. Tuy ch có bng Tú Tài Hán Văn nhưng thy Đc dy rt hay và làm cho tôi thích môn văn chương t năm đ tht. Tôi nh  bài hc Hán Văn đu tiên ca thy ch có hai câu: Sâm lâm hu th. hà lý hu ngư ( rng có cây, sông có cá).  Ging đc ca thy trong tác phm Vang Bóng Mt Thi ca Nguyn Tuân:" Bn xin nưc vái chào nhà sư..." làm cho tôi tr nên mê đc tiu thuyết. Thy có dáng dp mt ông đ vi bình nưc trà lúc nào cũng  bên mình. Tôi cũng hc quc văn vi thy Lưu Trung Kho, thy Thm Th Hà,  thy này sau đi vào bưng.

Ba má tôi thưng cho tôi mt chiếc xe đp mi ráp sau khi tôi đu bng Trung Hc Đ Nht Cp. T đó, tôi khi phi li b đến trưng na. 

Năm đ tam tôi hc toán vi thy Nguyn Ngnh, anh h ca thy Khuê. Thnh rt khó, tôi thưng b kh tay vì tt nói chuyn trong lp. Chương trình toán lp đ tam rt khó, thnh dy theo li c đin nên đa s hc sinh trong lp chúng tôi không theo thy ni. Cũng may không phi là lp thi! Tôi hc hóa vi thy Hà Huy Phiến. Nhà thơ Nguyn V dy tôi môn Quc Văn. Ông là ch nhim ca tp chí Ph Thông, nghe nói ông mt trong mt tai nan xe hơi trên đưng xung M Tho dy hc.

Lên lp đ nh tôi đưc hc vi nhiu v giáo sư ni tiếng  Sài Gòn. Tôi hc hình hc vi thy Phm Huy Ngà, thy ct mt ngón tay. Thy có cách dy hp dn làm tôi mê môn hình hc không gian. Tôi hc đi s vi thy Đc. Thy Trương Đình Ng, tác gi nhiu cun sách vt lý ni tiếng dy tôi môn vt lý, thy cũng khiến tôi mê môn quang hc vi nhng hin tưng phn chiếu, khúc x và nhng dung c quang hc như gương phng, lăng kính, thu kính. Tôi hc quc văn vi thy Hà Như Chi. Thy là dân biu quc hi. Ln nào phát bài làm ngh lun văn chương thy cũng cho đc bài ca tôi cho c lp nghe vì bài tôi đng nht. Nhưng vì mt li khuyên ca thy là cách hành văn ca tôi thiên v li phân tích nên tôi đi theo ngành khoa hc là tt hơn. Tôi nghe li thy nên sau khi đu Tú Tài 1 tôi vn tiếp tc hc ban B (ban toán) ch không theo ban C (ban văn chương).

Tôi đu bng Tú Tài 1 hng Bình Th ngay khóa 1, trong khi đó bn cùng lp tôi là Thái Quang, gc ngưi Hoa rt gii toán đu hng Bình. Trưng Nguyn Văn Khuê cho làm mt cái bng to tưng dng trưc cng trưng danh sách hc sinh ca trưng đu Tú Tài 1.

truongchuvanan.jpg

Trường Chu Văn An cũ

Tôi và Thái Quang np đơn xin vào hc trưng Chu Văn An, mt trong hai trưng nam trung hc có hc sinh gii nht Sài Gòn: Pétrus Ký và Chu Văn An. Trưng Pétrus Ký gm đa s hc sinh là ngưi min Nam. Còn Chu Văn An là trưng di cư t min Bc vào nên hc sinh  đó hu hết là ngưi min Bc. Tôi đưc cho vào hc lp Đ Nht B6, còn Thái Quang hc lp khác. Trong lp tôi ch có tôi và Nguyn Văn Giàu là ngưi min Nam. Giàu sau khi đu Tú Tài 2 thì trúng tuyn vào Trung Tâm Quc Gia K Thut Phú Th (Trưng Đi hc bách khoa ngày nay), ban k sư đin. Khi ra trưng anh làm cho trung tâm đin l Th Đc. Sau 75, cha anh tp kết ra Bc tr v, anh ng c và làm đi biu quc hi ca chế đ mi. Trước 1975, tôi chơi thân vi anh y, thưng đến nhà anh  ch Thiếc. Cánh nhà anh cũng nghèo và tôi ch thy anh  vi bà m. Hi dến cha anh thì anh y nói đã mt.

nguyen-van-ky-cuong.jpg

Giáo sư Nguyễn Văn Kỷ Cương

Hiu trưng trưng Chu Văn An là thy Trn Văn Vit. Thy Nguyn Văn K Cương, sau nay là thưng ngh sĩ, làm giám hc và thy Lãng là tng giám th. Tôi đưc hân hnh hc vi các thy có tiếng tăm  Sài Gòn. Trong chương trình lp 12B tôi phi hc 7 môn toán: Hình hc, hình hc gii tích, đi s, s hc, lưng giác, cơ hc, thiên văn. Tôi còn nh thy Nguyn Văn K Cương dy tôi hình hc gii tích, thy Đ Minh Tiết dy cơ hc.Tôi hc vt lý vi thy Nguyn Văn Thi, triết vi thy Nguyn Văn Long, Đc bit thy Vũ Khc Khoan, kch tác gia mà các v kch ni tiếng ca ông là Thn Tháp Rùa và Thành Cát Tư Hãn, dy tôi môn s. C năm hc thy dy chưa hết bài: Nguyên nhân Pháp chiếm Bc K ln th 3. Là mt nhà s hc, thy nm rt nhiu tài liu lch s v biến c đó nên thi gian 1 gi  mi tun cho môn s trong niên hc không đ đ thy trình bày hết nhưng ch ti cho bn hc trò chúng tôi phi t tìm sách hc thêm các bài khác đ đi thi. Cũng  trưng Chu Văn An, tôi đã gp thi sĩ Vũ Hoàng Chương dy văn cho cp lp đ tam. Năm đ nht tôi say mê môn hình hc , tôi gii hết 800 bài tp trong cun Geométrie, classe de Mathémathiques ca Lebossé.

K thi Tú Tài 2 năm 1962, Thái Quang li đu hng Bình, tôi và Giàu đu hng Bình Th. Như đã nói trên, Giàu thi đu vào k sư đin, còn tôi và Thái Quang đu vào ban toán trưng Đi Hc Sư Phm. Tôi còn đu d khuyết vào k sư đin, sau đó đưc gi vào hc nhưng tôi t chi và chn hc sư phm.

Trong thi gian t năm 1955 đến năm 1962, có th nói đó là lúc yên bình ca min Nam. Tuy nhiên cũng có nhiu s kin mà tôi còn nh đến ngày hôm nay.

Làn sóng di cư t min Bc kéo dài t sau  hip đnh Genève 1954 qua đến năm 1955. Lúc nh tôi thưng ra bến tàu chơi và chng kiến cnh nhng ngưi di cư gánh gng đ đc l kh t  nhng chiếc tàu lên b. Nhưng có mt ln tôi trông thy mt cnh tưng rùng rn khi chiếc tàu Nam Vit ch đy nhng xác chết ca ngưi di cư. Thì ra  t ca bin vào Sài Gòn khi dến Rng Sác thì tàu lt vào trn đánh nhau gia quân di Quc Gia ca ông Dim và tàn quân Bình Xuyên nên nhiu ngưi b t vong. Hình nh nhng xác chết nm chng cht trên boong tàu khến tôi kinh s và b ám nh sut nhiu ngày.

Năm 1957, nhân lễ Quc Khánh chính quyn VNCH có t chc mt hi ch bên Th Nghè. Ng đi t s thú qua th nghè có mt cây cu đúc, đêm khai mc hi ch ngưi ta chen ln, xô đy nhau trên cu đ vào hi ch khiến 17 ngưi chết và nhiu ngưi b thương vì dm đp nhau và rơi xung sông. Hi ch vn tiếp tc m ca và my hôm sau má tôi dn anh em tôi đi chơi hi ch thì thy trên cu ch còn lưa thưa ngưi vào hi ch, có l ngưi ta  e s tai nan có th xy ra na. Sau khi hi ch chm dt thì khu hi ch biến thành gii trí trưng Th Nghè, nơi có nhà hàng, trò chơi và trình din ca c  do ngh sĩ L Liu t chc.

Ngày 11-11 năm 1960, đi tá nhy dù  Nguyn Chánh Thi làm binh biến đnh đo chánh tng thng Ngô Đình Diêm nhưng tht bi vì quân trung thành vi ông Dim t min Tây kéo v gii cu. Dân Sài Gòn sng trong lo s hết my ngày. Nhng ngưi cm đu cuc đo chánh dùng máy bay sang Cao Miên t nn.

 Sáng ngày 27-2 năm 1962, tôi đang  trên xe bus đến trưng Chu Văn An thì nghe radio báo tin hai chiếc may bay đang oanh tc dinh Đc Lp . Sau đó mi biết đó là hai phi công ca Không Lc VNCH thay vì đi hành quân, quay v tn công dinh tng thng. Dinh Đc Lp b sp mt phía, nhưng ch có bà Ngô Đình Nhu b thương nh. Mt chiếc máy bay b bn h bi cao x ca Hi Quân và phi công trung úy Phm Phú Quc b bt. Chiếc máy bay th hai do thiếu úy Nguyn văn C lái bay thoát qua Cao Miên và viên sĩ quan này xin t nn chính tr ti đây. Sau ngày chính quyn Ngô Đình Dim b lt đ,  Phm Phú Quc tr li không quân  và b bn h khi lái máy bay oanh tc min Bc gn thành ph Vinh. Ông đưc dân đa phương chôn ct và v sau ngưi ch ca ông t M v tìm và đem hài ct v min Nam ci táng. Riêng Nguyn Văn C sau là dân biu đi lp trong thi Đ Nh Công Hòa  min Nam.

Sau khi đu Tú Tài 1, tôi thưng đi chơi vi các bn đng l  khu tôi . Ngưi bn t thuở ấu thơ là Nguyn Văn Đi,  hm nh  có tim bán cơm  gn nhà bo sanh Cô M Điếc, cha làm th ht tóc sng vi m kế. Có mt thi gian dài chúng tôi không chơi vi nhau cho mãi đến khi hc lp d nht. Mt ngưi bn khác là Phm Văn Cnh,  con ca bà ch  bar Ánh Sáng, nhà trên đưng Trình Minh Thế gia ng ba Tôn Đn và hm lò bánh mì. Cnh hc chung vi tôi  trưng Nguyn Văn Khuê và rt gii Pháp Văn có l nh m anh ta m bar t thi còn lính Pháp. Qua Đi tôi quen vi Lương Trng Bình, nhà  trong hm đưng Tôn Đn, đi din nhà ông h Lm (nay là hm tim vàng Đc Tín). Cũng qua Đi tôi quen thêm Nguyn Công Thim, con trai ln ca nhà may Thiêm, trên đưng Trình Minh Thế, lúc trư bên kia dưng, sau di qua phía bên này. Mt ngưi bn mi na là Th, nhà cũng  đưng Trình Minh Thế gn Bến Súc. Th,  sau khi đu Tú Tài 2, Th thi vào trưng Cao Đng Nông Lâm Súc và tr thành k sư thy lâm. Mt ngưi bn khác  đưng Tôn Đn, xóm Cây Bàng, cha cũng là th ht tóc là anh Trn Ngn. Khi anh y đu Tú tài 1 thì tôi mi  đu bng Trung Hc Đ Nht Cp, nhưng v sau li cùng vào Đi Hc Sư Phm ban toán vi tôi.

Sau năm 1960, chiến tranh  min Nam leo thang. Mt s bn bè tôi phi nhp ngũ. Tôi và mt s bn đưa Đi vào Quân V Th trn  đ đi vào trưng Võ b Đà Lt. Ra trưng anh v min Tây và khi gii ngũ mang cp bc thiếu tá. Sau khi đi ci to v anh sang đnh cư   Canada.  Cnh cũng vào Võ B theo ngành hành chánhh tài chánh, bây gi không biế đâu. Bình cũng vào Võ B, năm 1975 nh có các em gái làm cho hãng máy bay Pan America nên năm 1975 di tn sang M. Thim vào không quân, cp bc sau cùng là thiếu tá, sau khi ra tri ci to đưc các em gái bo lãnh sang Pháp. Th đi định cư bên Pháp. Còn n thì năm 1974 đi tu nghip bên Pháp và  luôn  đó.